Sunday, October 7, 2012

Konosé bo Isla 2012-09: Vergane glorie


Vraag: Waar is dit?

Sluitingsdatum: zondag 4 november 2012

Prijs: een cadeaubon van The Cinemas.  

Sponsor: ESCRIBA N.V.

(Het inzenden van het antwoord op de prijsvraag gebeurt via e-mail:


of door een reply op de door u ontvangen mail. De winnaar wordt door loting bepaald uit de goede inzendingen.)



Konosé bo Isla 2012-08: antwoord

Antwoord:
Potèm: Potted Ham
Mankaron: (Kokos)makronen
Rokofles: Rookvlees
Kòtru: Cod Roe

Er zijn 6 inzendingen, waarvan 5 goed.

Max Martina
Willy Maal
Eduardo Vlieg
Yolanda Chakoetoe
Glyraine Jukema
Arnolda Hous


De winnaar is Max Martina

Iedereen bedankt voor het meedoen.

Crimineel gedrag

‘Als je niets te doen hebt, doe het dan niet hier,’ is een leuke spreuk op een antiek Delfts Blauw tegeltje. Zo’n spreuk zou je willen ophangen op de hoeken van alle stegen in Otrobanda. Niet alleen in Otrobanda, maar in alle buurten van Curaçao zie je groepen hangjongeren die niets te doen hebben.


Als iemand niets te doen heeft, dan gaat hij in negen van de tien gevallen verkeerde dingen doen. Nu heb ik het niet over onze pensionado’s die genieten van een welverdiend pensioen. Ofschoon, ook bij hen kan de ledigheid zich manifesteren in overmatig drankgebruik of frequent casinobezoek. Mijn oom die van een borreltje hield, was echter niemand tot last. Dus dacht ik, laat de man van zijn oude dag genieten, en gaf ik hem vijfentwintig gulden.

Ik heb het over de jongeren. Ik liep van de week op een werkdag om elf uur ’s ochtends door de steegjes van Otrobanda. Tussen haakjes, in een van die stegen ben ik geboren en opgegroeid. Maar goed, ik liep dus door die stegen en op iedere hoek stond er een paar jongeren te hangen. Een rare uitdrukking, maar dat deden ze, ze stonden te hangen. Ik ving hier en daar een gesprek op, maar het ging nergens over. Negen van de tien woorden waren scheldwoorden.

Ik moet eerlijk toegeven dat ik geen last van hen had, maar toch bekroop mij een raar gevoel. Wat doen zij daar, vroeg ik mij af. Zo gezellig is het ook weer niet op de hoeken van de straten. Sommige van hen verkopen drugs, dat weet ik. En als ik dat weet, dan weet de politie dat ook. Waarom staan zij daar nog?

De mens verdeelt zijn tijd tussen legale activiteiten en risicovolle illegale activiteiten. Als de mogelijkheden tot het ontplooien van legale activiteiten minder worden, dan nemen de illegale activiteiten toe. Met andere woorden, als de werkloosheid toeneemt, dan neemt de criminaliteit ook toe. Dit is wetenschappelijk aangetoond.

Wat wilde ik ook weer hiermee zeggen? O ja, jeugdwerkeloosheid is dus funest voor de maatschappelijke rust, want het bevordert de criminaliteit. Een deel van het illegale gedrag kan hiermee verklaard worden: moord, roofovervallen, inbraak, diefstal, huiselijk geweld, druggebruik, alcoholisme, joyriding, heling, aanranding en andere zogenaamde antisociale delicten waar wij in toenemende mate last van hebben.

Nu zeggen de verantwoordelijke autoriteiten dat dit cijfermatig niet klopt. Wat klopt niet? De toevoeging ‘in toenemende mate’, de cijfers tonen niet aan dat de criminaliteit stijgt. Wij moeten wel toegeven dat er een probleempje is, vervolgen ze. De criminelen worden steeds jonger en zij gaan gewelddadiger te werk. Wij moeten het probleem preventief aanpakken en beginnen bij het gezin. Wij moeten beginnen bij de baby’s die nu geboren worden. Intussen is weer iemand beroofd.

Nu doet zich het volgende voor. Iemand is werkloos, volgens de definitie, als hij ouder is dan 16 jaar en jonger dan 60 (binnenkort 65) jaar, wil en kan werken, en bereid is voor meer dan 12 uur per week arbeid te verrichten. Volgens deze definitie zijn de meeste jongeren die ik op de hoeken van de straten heb gezien, niet werkloos. De vraag is of zij wel willen werken.

Bij het kiezen voor een criminele activiteit, speelt de risico een grote rol. De criminele activiteit moet lucratiever zijn dan werken. De opbrengsten van een drugdeal of beroving worden afgewogen tegen de kosten. De kosten worden berekend als het product van de kans dat je gepakt wordt en de straf die je dan krijgt. Als de kans om gepakt te worden klein is of de straf die je krijgt een lachertje is, dan zijn de kosten verwaarloosbaar. De opbrengsten zijn dus hoger dan welk salaris dan ook. Wij hebben een probleem.

Nu hebben wij het steeds gehad over jongeren, alsof zij de monopolie hebben op de criminaliteit op het eiland. Niets is minder waar. Wij kennen ook andere vormen van crimineel gedrag: intimidatie, bedreiging, fraude, corruptie, omkoping, oproer, immoreel gedrag, rassenhaat, opruiing, de zogenaamde administratieve delicten waar wij ook in toenemende mate last van hebben.

En de boer, hij ploegde voort.

Licht in de duisternis

Pachi Fefe staat in de deuropening van zijn hutje en tuurt de nacht in, het is pikkedonker. Hij ziet kleine lichtjes bewegen, nee zijn oude ogen bedriegen hem niet, het zijn lichtvliegjes. Als een lichtvliegje verlicht jij mijn hart, ha, ha, ha, hij krijgt wel eens van die romantische buien, zoals nu. Maar dit slaat natuurlijk nergens op, zijn tijd van romantiek is voorbij, allang. Vroeger zong hij bolero’s, in het orkest Sterren van de Cariben, hij schreef ze zelf ook. Zo’n regel zou prachtig klinken in een bolero. Als een lichtvliegje verlicht jij mijn leven, als een lichtvliegje verlicht jij mijn hart. Hij begint onwillekeurig te neuriën. De goede oude tijd. Hij zou dolgraag nog één keer een bolero willen zingen, voor het grote publiek. Fefe el Tranquilo, dat was zijn artiestennaam. Hoe zou hij de bolero noemen? Natuurlijk, el Ultimo Bolero, de laatste bolero. De goede oude tijd. Toen had iedereen werk, toen had iedereen geld. Het eiland was goed, jij kon er van alles krijgen, alles was goedkoop. Op de radio draaiden zij muziek, zijn muziek, en er waren geen scheldtirades zoals nu. Iedereen respecteerde elkaar. Zondagmiddag liep je een studio binnen en zong een liedje in de microfoon, dat kon zomaar. Kayus was een vaste klant, Kayus de dorpsgek.


Hij kijkt naar rechts en ziet het silhouet van het hoge gebouw. Anders staat dat erbij als een kerstboom, honderden lichtjes. Nu is het donker, het hotel is dicht, tijdelijk. Dat zeggen zij tenminste, totdat er weer elektrische stroom is. Dat moet hij nog zien gebeuren. Ten eerste dat er weer stroom komt, ten tweede dat het hotel weer opengaat. En ten derde natuurlijk, dat de toeristen terugkomen.

Dit is al de zevende maand zonder stroom en wat zijn de vooruitzichten? Starten zij de ene unit op, dan begeeft de andere het. Als je een auto geen servicebeurt geeft, dan weigert hij het op gegeven moment en dat geldt ook voor een fabriek. Iedere boerenlul snapt dat.

Maar dat zijn zijn zorgen niet, integendeel. Zijn houtskoolzaakje loopt als een trein, want er wordt ook geen gas geleverd en benzine is op de bon. Dus iedereen heeft het komfoor uit de schuur gehaald. Hij snuift de geur van brandend hout op. Iedere ochtend brengt hij de houtskool rond op zijn ezelswagentje. Zover zijn wij gekomen, de klok is zestig jaar teruggedraaid, maar dan zonder bolero’s.

Hij ziet een zwak lichtje schijnen, een zaklantaarn van iemand die zich die kan permitteren. Batterijen zijn niet te betalen. Hij hoort stemmen, het licht schijnt op een hoopje takken, zij gaan een vuurtje maken om vis te roosteren. Vis is vers, die kun je dagelijks vangen.

Een ijskast heeft hij al jaren niet, dus mist hij die niet. Hij eet elke dag verse groente uit zijn moestuintje. Af en toe maakt hij een blikje tomatensardientjes open, vlees hoeft hij niet. De mensen vechten om een stukje gezouten geitenvlees, yòrki.

De eerste week dat er geen stroom was, stonden de mensen in grote getale voor het kantoor van de leverancier te protesteren. Sommigen hadden hun bedorven vlees uit de ijskast meegenomen. Toen zij geen gehoor kregen, trokken zij naar Fòrti. Daar was ook niemand thuis. ‘De airco’s doen het niet,’ verklaarde de dienstdoende beambte.

Alsof de duvel ermee speelde, kwamen er ook problemen met het leveren van benzine en gas. De raffinaderij leverde niet meer omdat de schulden te hoog waren opgelopen. Pachi Fefe heeft het allemaal aan zien komen. Daar hoef je geen eredoctoraat voor te hebben, dat ziet die netgenoemde boerenlul ook.

Een ding kun je concluderen, er zitten geen boerenlullen in regering, ha, ha, ha, goede mop. Ha, ha, ha, anders hadden zij dit allemaal zien aankomen. Ha, ha, ha.

Pachi Fefe hoort gejuich, de volle maan komt op in het oosten. Licht in de duisternis.

e pali' kadushi (Korsou)

si un dia bo pasa
band'i un pal'i kadushi
para un ratu serka dje
i pa un momentu bo kontempl'é
lo e kontabu su historia
ku atenshón bo mester skuch'é

lo e kontabu di e solo
ku tántu a kim'é
di e sed ku a torment'é
ora awa seru lubid'é
di tur e orkannan ku a maltrat'é
i tambe dje luna ku a karisi'é

lo bo mira sali for di su sumpiña
un gota di awa: un lágrima
pero ku su brasanan den laria
e ta sinti forsa i energía

mas lo bo mira kon e kadushi
maltratá i tormentá
a keda firme den su meta
lo no tin nada, pero nada pa tumb'é

Diana Márquez