Funchi

In mijn optiek spreekt de echte Curaçaoënaar Papiaments en is hij grootgebracht met funchi: funchi met gebakken vis, funchi met okersoep, funchi met karnemelk. Dat laatste behoeft toelichting. De karnemelk was niet waterig, maar nogal aan de dikke kant. Dus volgens mij was het eerder yoghurt dan karnemelk. De funchi met karnemelk werd op kamertemperatuur met suiker gegeten, lekker en voedzaam. Volledigheidshalve moet ik hier opmerken dat niet alle gerechten met funchi gegeten worden. Mondongosoep eet je met brood, kip met rijst en bloed met brood.

   Hoe bereidt men funchi? Men brenge een pan water aan de kook. Men voege voorzichtig het funchimeel toe. Men roere de brij met een pollepel. Men smijte de troep voor de hond omdat hij vol klonters zit.

   Als kind schaamde ik mij voor alles: dat ik ’s nachts op een matje op de grond sliep, dat ik vis op brood mee naar school kreeg, dat ik het schoolgeld nooit op tijd betaalde; maar dat wij thuis funchi aten, daar was ik trots op.

   De fraters aten geen funchi. Wat zij wel aten, heb ik nooit geweten, maar het moesten wel lekkere gerechten zijn geweest, want zij hadden allemaal een ronde buik. Hoe ik het weet dat zij geen funchi aten? Ik heb het een keer gevraagd aan frater Dismas. “Nee,” was het resolute antwoord. De fraters daalden onmiddellijk in aanzien bij mij. Later heb ik het weer gevraagd, maar toen aan een Surinaamse leerkracht. “Ik eet het wel eens, maar  alleen gebakken.” Nou, dat was tenminste iets.

   Mijn twee buurmeisjes aten geen funchi. Van funchi raken je hersenen verstopt en blijf je dom, zei hun moeder. Om dom te blijven, hadden de meisjes geen funchi nodig. Hun moeder kookte aardappelen, spaghetti en ander voedsel dat wij alleen maar aan het eind van de maand een keertje voorgeschoteld kregen. De meisjes waren lichtgekleurd en hadden lang zwart haar. Zij waren dus per definitie mooi en het was hun vergeven dat zij geen funchi aten.

   Wanneer een klasgenoot na school met mij meekwam naar huis om te spelen, kookte mijn moeder nooit funchi voor hem, dat hoorde niet. Zij bakte dan frietjes die zij zelf met een apparaatje in mooie staafjes sneed en diende die op met een kippenbout en appelmoes, tot grote jaloezie van mijn broers die wel funchi met Libby’s worstjes uit blik te eten kregen. Verschil moest er wezen..  

   In mijn onnozelheid dacht ik vroeger dat alleen op Curaçao funchi gegeten werd. Tijdens de aardrijkskundelessen en andere vakken, kwam nooit ter sprake dat men in andere landen ook funchi at. Trouwens ook geen varkensstaart, varkensoren, bokking, kabeljauw, ... Wacht eens even, ik lieg, ik wist wel dat de Venezolanen in de kersttijd funchi gebruikten om ayakas te maken. De funchimeel stalen zij zeker van ons, want alle Venezolanen waren dieven, dat zei mijn oma altijd. “Die Venezolanen van de barkjes zijn allemaal dieven. Zij bestelen je waar je bij staat.”

   Later begreep ik dat de Italianen ook funchi aten, maar in Italië heet het polenta. Mais is afkomstig uit Midden-Amerika. Columbus heeft de mais meegenomen naar Spanje, waar de plant goed bleek te groeien. Doordat het gewas weinig zorg nodig had en goedkoop verbouwd kon worden, was het ideaal als basisvoedsel voor de arme lagen van de bevolking. Spanje was niet arm in die tijd, Italië wel, vandaar.

   Afgelopen zomer, op de KLM-vlucht naar Nederland, was er ‘funchi met stobá’ op het menu. Het heette natuurlijk niet zo, het heette deftig ‘in madeirasaus dubbelgestoofde rundvlees met polenta’, maar funchi met stobá was het, geen twijfel aan. Ik vond het lekker, maar miste wel de gebakken banaan. De Nederlanders aan boord namen allemaal pasta Napolitana.

   De lezers onder u die lessen Papiaments volgen, zullen zeker geleerd hebben dat veel Papiamentse  woorden met uitgang ‘chi’, Nederlandse verkleinwoorden als herkomst hebben: pòpchi – poppetje, bòrchi – bordje, blachi – blaadje, buskuchi – biscuitje, klechi – kleedje, lamchi – lammetje, enzovoort. Maar funchi hoort niet thuis in het rijtje. Het Nederlands kent geen ‘foen’, laat staan ‘foentje’. Wel ‘poen’, maar daar hebben de Surinamers iets vies van gemaakt.

   Wij naderen kerst en op Kerstdag eet niemand funchi. Kindje Jezus is op 25 december geboren om een paar maanden later, na karnaval, aan het kruis te sterven voor de zondaars die op Kerstdag funchi gegeten hebben. Bon Funchi, pardon, Bon Pasku.